Dự án biến đổi khí hậu - Trường THPT A Nghĩa Hưng - Nam Định

KHỞI ĐỘNG DỰ ÁN BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TOÀN CẦU

TÊN DỰ ÁN :

GIẢI PHÁP NÀO ĐỂ GIẢM BỚT ẢNH HƯỞNG CỦA KHÍ THẢI TỪ CÁC

 LÒ GẠCH THỦ CÔNG ĐỐI VỚI MÔI TRƯỜNG VÀ NGƯỜI DÂN Ở

THỊ TRẤN LIỄU ĐỀ, HUYỆN NGHĨA HƯNG,TỈNH NAM ĐỊNH.

              

               *Nhóm HS nghiên cứu:lớp 12A2, trường THPT A Nghĩa Hưng,Nam Định.

   * Giáo viên hướng dẫn : Đặng Thị Ngọc Hà

I. Mục tiêu

Tìm giải pháp hạn chế ảnh hưởng từ các lò gạch thủ công đối với môi trường và sức khỏe con người, giảm nguy cơ gây hiệu ứng nhà kính.

II. Phương pháp nghiên cứu:

Quan sát, quay phim, chụp ảnh, trò chuyện phỏng vấn chủ sản xuất và những người bị ảnh hưởng.

III. Kết qủa nghiên cứu:

Thị trấn Liễu Đề , huyện Nghĩa Hưng là một thị trấn rất đẹp với dãy phố dài nằm dọc theo trục đường tỉnh lộ 490, có dòng sông Thống Nhất thơ mộng chảy qua.Tuy nhiên, cùng với sự phát triển nhanh của thị trấn là tình trạng ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng, như khói, bụi , tiếng ồn, rác thải sinh hoạt, ….

Qua tìm hiểu , khảo sát, chúng tôi nhận thấy nhân tố gây  ô nhiễm nặng nhất là từ các lò gạch thủ công.Hiện nay trên địa bàn huyện Nghĩa Hưng có rất nhiều lò gạch thủ công đang hoạt động.Ngay tại thị trấn Liễu Đề cũng có tới 30 lò gạch thủ công đang hoạt động, đặc biệt là khu vực ven đê sông Ninh Cơ, tiếp giáp giữa thị trấn Liễu Đề , huyện Nghĩa Hưng với huyện Trực Ninh có tới 9-10 lò gạch. Ống khói của các lò gạch mặc dù đã được cải tiến ,nâng cao nhưng vẫn chưa có công nghệ xử lí khí thải.Khí thải chưa qua xử lí đưa trực tiếp vào môi trường gây ảnh hưởng rất lớn. Các lò gạch hoạt động quanh năm, bất kể ngày nắng hay ngày mưa.

                            Các lò gạch được xây dựng hàng loạt dọc theo đê sông Ninh Cơ.

  Khi chúng tôi đến thăm một lò gạch vào một buổi cuối thu. Thời tiết diễn biến rất thất thường, cứ mưa tầm tã rồi lại nắng gay gắt, thế nhưng lò gạch vẫn hoạt động. Đi từ xa đã có thể nhìn thấy cột ống khói với  làn khói trắng đục đang cuồn cuộn phả ra. Trả lời phỏng vấn của chúng tôi, chủ lò gạch, cô Nguyễn Thị Hoài (Cống Rõng I, Thị trấn Liễu Đề) cho biết: “ Lò gạch không có hệ thống xử lý khí thải nhưng đã xây cao ống khói nên xung quanh không bị ảnh hưởng”. Nhưng theo quan sát của chúng tôi thì không phải như vậy. Lò gạch được xây dựng ngay sát khu dân cư, khói bụi từ lò gạch bay mù mịt như phủ một lớp sương mù, đường đi phủ đầy bùn đất, đi lại rất khó khăn.(Ảnh)

  Nhìn từ xa đã thấy các lò gạch nhả khói nghi ngút

 

  Lò gạch xây ngay cạnh khu dân cư, khói mờ mịt như phủ lớp sương mù.

                                          Đường vào làng dầy bùn đất

Hậu quả từ các lò gạch thủ công?

Chúng tôi xin phép bác chủ lò gạch cho tham gia vào quá trình sản xuất gạch và tham quan xung quanh khu lò gạch.Mùi dầu đốt, mùi than, khói bụi kết hợp lại tạo thành một hỗn hợp khí gây cho chúng tôi một cảm giác nôn nao, rất khó chịu. Không nói ở đâu xa , chính những người công nhân làm việc tại đây mới là những người chịu ảnh hưởng trực tiếp bởi tác hại của khí thải lò gạch. Bác Nguyễn Thị Hạnh,công nhân lò gạch nói: “ Lúc đầu thì khó chịu thế thôi nhưng dần dần thì bác cũng quen (cười)”. Khi chúng tôi hỏi về việc khám sức khỏe định kỳ, bác trả lời: “ Không, có bệnh gì đâu mà khám, vả lại không có tiền!( lại cười). Các bác không có bảo hiểm y tế, vào viện tốn kém lắm”.

Công nhân ở đây không nhận thức được sự nguy hại do khói bụi và khí thải trực tiếp đối với mình. Làm việc trong điều kiện như thế nguy cơ mắc bệnh về đường hô hấp là rất cao, nhưng thu nhập một tháng cũng chỉ từ 1,5 đến 2 triệu đồng. Thu nhập này cũng bị ảnh hưởng bởi thời tiết rất nhiều. Những ngày nắng ráo thì lò gạch mới hoạt động, công nhân mới có việc để làm. Ngày nào mưa bão thì củi gỗ cũng bị ướt hết, ảnh hưởng đến việc đốt lò.

Chúng tôi tìm hiểu và phỏng vấn các hộ dân xung quanh lò gạch. Nhiều người tỏ ra bức xúc: “Mấy năm nay gia đình chúng tôi phải sống trong cảnh ô nhiễm, ngày càng có nhiều lò gạch mọc lên. Hàng ngày khói phả vào nhà, mùi than, mùi đất nồng nặc, rất khó chịu.Bụi lúc nào cũng phủ trắng đồ đạc, chỉ lau một lúc lại như cũ.  Những ngày mưa họ không đốt lò thì đỡ khói bụi, nhưng bùn đất lầy lội rất khó đi lại.”

 Theo PGS.TS –Bác sĩ Lê Thị Tuyết Lan, trưởng Trung tâm Thăm dò chức năng hô hấp, Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM cho biết, trong khói bụi lò gạch có rất nhiều chất gây ô nhiễm như  Sulfur Oxides gây co thắt đường thở, Oxides of Nitrogen làm tổn thương đường thở, gây viêm tiểu phế quản hô hấp và làm cho cơ chế bảo vệ của phổi yếu đi, bệnh nhân dễ bị nhiễm trùng và tăng sự nhạy cảm với các dị nguyên.Ngoài ra còn có các hạt bụi gây nên các cơn suyễn, gây kịch phát bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, làm tăng tử vong các bệnh hô hấp và tim mạch .

Ngoài ảnh hưởng đến sức khỏe ,đời sống con người, sự ô nhiễm từ khói bụi còn gây thiệt hại về tài sản hoa màu gần khu vực các lò gạch hoạt động. Khói bụi, sức nóng từ các lò gạch, thường khiến cho lúa trồng bị cháy lá hoặc nghẹn đòng, khiến cho năng suất lúa thấp.

                 Các ruộng lúa xung quanh đang thời kì làm đòng nhưng bị cháy hết lá.

Việc khai thác đất để làm gạch cũng ảnh hưởng lớn đến môi trường. Theo lời của bà chủ lò gạch, đất làm gạch thường được mua từ nơi khác chở về, một phần khai thác đất có sẵn ở bãi. Theo chúng tôi quan sát, đất mua về được đổ đầy ở ven đê gây ách tắc giao thông và gây ô nhiễm môi trường xung quanh.

Các chất thải từ các lò gạch cũng góp phần gây ô nhiễm môi trường trầm trọng. Hiện tại, xỉ than từ các lò gạch được thu mua để sản xuất gạch bi. Tuy nhiên do không có đủ diện tích mặt bằng ,nên xỉ than sau khi lấy ra khỏi lò thì chủ lò cho đổ ở ven đường đi, vừa gây mất mĩ quan, vừa lấn chiếm đường đi, vừa gây ô nhiễm môi trường.Mỗi khi có xe chở gạch hay xỉ đi qua thì cả đoạn đường chìm trong đám bụi.

Những khó khăn khi dẹp bỏ các lò gạch thủ công?

Theo chủ trương của chính phủ, đến cuối năm 2010 phải dẹp bỏ toàn bộ các lò gạch thủ công trên cả nước, do nguy cơ gây ô nhiễm môi trường, nhưng cho đến nay vẫn còn tồn tại rất nhiều lò gạch thủ công.Chính quyền địa phương rất lúng túng trong việc xử lí .Những khó khăn chủ yếu là:

-Giải quyết việc làm cho người lao động. hiện tại trung bình mỗi lò gạch thủ công sử dung từ 10-12 lao động.Tính riêng trên địa bàn thị trấn Liễu Đề , các lò gạch góp phần giải quyết việc làm cho khoảng 300 lao động

-Gạch tuynen khó cạnh tranh với gạch thủ công.Hiện nay giá gạch tuynen cao hơn giá gạch thủ công, hơn nữa gạch tuynen không đáp ứng đủ nhu cầu xây dựng của địa phương.

-Vốn xây dựng.Các chủ lò gạch thủ công chỉ cần bỏ ra vài chục triệu đồng , thu hồi vốn nhanh.   

Giải pháp nào cho các lò gạch thủ công?

Qua tìm hiểu trên đài báo, chúng tôi thấy rất nhiều địa phương trên cả nước đang tìm giải pháp để khắc phục những khó khăn trên. Hiện tại chúng tôi quan sát thấy các lò gạch ở địa phương đã được cải tiến bằng cách nâng cao ống khói, tuy nhiên biện pháp này chỉ giảm thiểu ảnh hưởng đối với môi trường xung quanh, nhưng vẫn thải trực tiếp vào bầu khí quyển , là tác nhân gây hiệu ứng nhà kính, làm biến đổi khí hậu toàn cầu.

-Dự án “lò gạch liên tục kiểu đứng” nhận được sự ủng hộ của nhiều nhà khoa học cũng như người dân trong khu vực dự án nhưng lại không nhận được sự đồng tình của các chủ lò gạch. Mô hình này được thử nghiệm đầu tiên ở Phú Yên.Theo thạc sĩ Dương Văn Nghị (Sở KH-CN Phú Yên): “Lò gạch liên tục kiểu đứng tiết kiệm nhiên liệu 45% so với lò thủ công đốt than, 35% so với lò thủ công đốt củi, lưu lượng khí thải giảm 11,5 lần, lượng SO2 và CO2 giảm 6 lần, nhiệt độ khí thải thấp”.Các lò gạch được thiết kế thành lò kép có thể sản xuất 4 triệu viên gạch mỗi năm, quay vòng liên tục , không cần thời gian nghỉ như lò truyền thống.Tính chung, mỗi năm lò liên tục kiểu đứng tiết kiệm được 75 triệu đồng tiền nhiên liệu so với lò thủ công cùng công suất. Công nghệ sản xuất gạch thủ công truyền thống hiện nay đang bộc lộ nhiều hạn chế như tiêu tốn nhiên liệu, phát thải nhiều khí thải và gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.

Tuy nhiên mô hình lò gạch liên tục kiểu đứng đòi hỏi vốn đầu tư rất lớn, mỗi vỏ lò như vậy ít cũng khoảng 400 triệu đồng, trong khi vỏ lò thủ công chỉ tốn khoảng vài chục triệu đồng. Thêm nữa, theo chủ trương của Bộ xây dựng, giải pháp thay thế các lò gạch thủ công phải là các lò gạch tuynen với công nghệ hiện đại, vì loại lò kiểu đứng trên vẫn tiềm ẩn các nguy cơ nguy hiểm.

-Hợp tác xã sản xuất gạch Kim Ngân thuộc xã Đạo Đức, huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang vừa áp dụng thành công hệ thống xử lí khói lò gạch theo công nghệ mới .Quy trình xử lí khí thải là: khi nung,khí thải lò gạch sẽ được thu gom lại bằng cách bịt và cho hấp thu qua hệ thống bể chứa nước vôi trong và tiếp tục phun tạo mưa cho khí đi qua; nước vôi sau thực hiện xử lí qua mỗi mẻ đốt lò được bơm ra tận dụng trộn lẫn với đất để nhào gạch mộc thay thế cho lượng vôi phải đầu tư. Hợp tác xã đã mời Sở tài nguyên và Môi trường xuống kiểm tra , sau khi đo các chỉ số khí thải của lò gạch áp dụng hệ thống xử lí mới này cho thấy : hàm lượng SO2, CO2 NO+… giảm được hơn 85% so với các lò gạch khác và đạt tiêu chuẩn Việt Nam cho phép khí thải ra môi trường.

            Theo đề xuất của chúng tôi đối với địa phương là trong khi chờ đầu tư xây dựng các nhà máy gạch tuynen, để vừa đáp ứng nhu cầu xây dựng ở địa phương, vừa giảm nguy cơ ô nhiễm môi trường , vừa giảm tổn thất cho các chủ lò gạch, các chủ lò gạch thủ công nên xây dựng thêm hệ thống xử lí khí thải theo công nghệ cho hấp thu qua hệ thống bể chứa nước vôi trong.Đề xuất này của chúng tôi được các chủ lò gạch đồng tình hưởng ứng.